โปรตีน (Protein)

       

ภาที่ 1 อาหารประเภทไปรตีน
ที่มา : http://www.diyetkilo.net/wp-content/uploads/2017/03/ramazanda-dukan-diyeti-1.jpg

        โปรตีนเป็นหน่วยโครงสร้างหลักของร่างกาย โปรตีนเป็นพอลิเมอร์ที่มีมอนอเมอร์ คือ กรดอะมิโน(Amino acid) เชื่อมต่อกันด้วยพันธะเพปไทด์(Peptide bond)โปรตีนทุกชนิดจะมีธาตุพื้นฐานคือ C H O และ N เป็นองค์ประกอบหลัก
1. โครงสร้างของกรดอะมิโน คือ กรดอินทรีย์ที่มีหมู่ฟังก์ชัน คาร์บอกซิล และหมู่อะมิโน เกาะอยู่บนคาร์บอนอะตอมเดียวกัน
2.ประเภทของกรดอะมิโน
    กรดอะมิโนมีทั้งหมด 20 ชนิด แบ่งได้ 2 ประเภทดังนี้
    2.1 กรดอะมิโนจำเป็น ได้แก่
          1) พบในผู้ใหญ่มี 8 ชนิด ได้แก่ ลิวซีน ไอโซลิวซีน ไลซีน เมไธโอนีน ฟีนิลอลานีน ทริโอนีน ทริปโตเฟน วาลีน
          2) วัยเด็กมี 10 ชนิด ได้แก่ ลิวซีน ไอโซลิวซีน ไลซีน เมไธโอนีน ฟีนิลอลานีน ทริโอนีน ทริปโตเฟน วาลีน อาร์จีนีน และ ฮิสทิดีน
3.โครงสร้างโปรตีน
    เป็นพอลิเมอร์ของกรดอะมิโนจำนวนมากที่เชื่อมโยงกันด้วยพันธะเพปไทด์ โดยโครงสร้างของโปรตีนมี 4 ระดับ เรียงจากหน่วยย่อยสุดไปหาใหญ่สุด ดังนี้
    3.1 โครงสร้างปฐมภูมิ เกิดจากกรดอะมิโนเรียงตัวกันเป็นสายพอลิเพปไทด์ ความผิดปกติของโปรตีนจะเกิดขึ้นในโครงสร้างระดับนี้ คือ เกิดจากการเรียงตัวที่ผิดไปของกรดอะมิโน

รูปที่ 1 โครงสร้างปฐมภูมิ
ที่มา : https://image.dek-d.com/27/0472/5011/121819169

    3.2 โครงสร้างทุติยภูมิ เกิดจากโมเลกุลกรดอะมิโนที่อยู่ในสายพอลิเพปไทด์เดียวกัน ทำปฏิกิริยาด้วยพันธะไฮโดรเจน เกิดขึ้นในตำแหน่งที่เว้นระยะห่างสม่ำเสมอทำให้เกิดโครงสร้างสามมิติของโปรตีน มี 2 รูปแบบหลัก คือ
        1.) แบบเกลียวอัลฟา (Alpha helix) เกิดพันธะในสาเดียวกัน
        2.) แบบพับจีบ (Bata pleated sheet) เกิดพันธะระหว่างสายติดกัน

รูปที่ 2 โครงสร้างทุติยภูมิ
ที่มา : https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Main_protein_structure_levels_pl_-_secondary_structure.svg/322px-Main_protein_structure_levels_pl_-_secondary_structure.svg.png

    3.3 โครงสร้างตติยภูมิ เกิดจากการทับซ้อนของสายพอลิเพปไทด์ เป็นโครงสร้างสามมิติ เป็นโครงสร้างสามมิติ การเกิดโครงร่างนี้จะเกี่ยวข้องกับสมดุลระหว่างแรงยึดเหนี่ยวต่างๆภายในโครงสร้างของโปรตีน

รูปที่ 3 โครงสร้างตติยภูมที่มา:http://cyberlab.lh1.ku.ac.th/elearn/faculty/veterin/vet69/Biochemistry%20Web%20Job/amino%20and%20protein/ribonuclease.jpg

    3.4 โครงสร้างจตุรภูมิ เกิดจากสายพอลิเพปไทด์มากกว่า 1 สายอยู่ร่วมกัน เช่น ฮีโมโกลบิน มี 4 สาย และ คอลลาเจน มี 3 สาย เป็นต้น โปรตีนแบบนี้อาจเรียกว่า "Oligomer" ก็ได้

รูปที่ 4 โครงสร้างจตุรภูมิ
ที่มา : http://www.vcharkarn.com/userfiles/19660/13%20(9).jpg

อ้างอิง : สรุปชีววิทยา มัธยมปลาย. กรุงเทพฯ : กรีนไลฟ์ พริ้นท์เฮ้าท์, 2557.